Wraz z narodzinami dziecka, niezależnie czy pierwszego, czy może kolejnego, w głowie każdego rodzica kłębi się dużo pytań, jak to będzie. Sama jako mama zastanawiałam się, czy moje dzieci będą rozwijać się prawidłowo i każdy niepokojący mnie sygnał dokładnie sprawdzałam. Znajomość etapów rozwojowych i tego, czego można spodziewać się w poszczególnych miesiącach, bardzo ułatwiała mi opiekę nad dziećmi. Dlatego też jako terapeuta zawsze dokładnie tłumaczę rodzicom czego i kiedy mogą oczekiwać. Dokładnie opowiadam co będzie zupełnie normalne, a co powinno ich zaniepokoić. Dziś zaczniemy od kamieni milowych. Czym są kamienie milowe? To nowe umiejętności kluczowe dla prawidłowego rozwoju u maluszków od chwili narodzin do 3 miesiąca życia.

Po więcej informacji na temat podstawowego rozwoju dziecka w pierwszych miesiącach życia zapraszam do mojego kursu, czyli Podstawowej obsługi dziecka 0-3 miesiące. Poradnika w formie wideo.

Co powinno umieć 1-miesięczne dziecko? Kamienie milowe – pierwszy miesiąc

Pierwszy miesiąc życia to okres adaptacyjny. Maluch próbuje dopasować się do całkowicie nowego otoczenia i ma przed sobą wiele zadań do wykonania. Zupełna zmiana środowiska, w którym dziecko przebywa, oddychanie, samodzielne jedzenie czy płacz to nowe umiejętności pomagające w przetrwaniu. Dziecko musi umieć je praktycznie od momentu porodu.

Co jeszcze potrafi miesięczny maluszek? Prymitywnie kopać, o czym na pewno wie każda mama 😉 Jedna noga jest w wyproście, a druga mocno zgięta w stawie kolanowym i biodrowym do brzucha, po czym następuje zmiana. W trakcie ciąży możliwości dziecka są mocno ograniczone przez ciało mamy. Za to po urodzeniu, przed maluchem otwierają się zupełnie nowe możliwości w tym zakresie. Ruchy rączek i nóżek są chaotyczne, dziecko nie rusza nimi świadomie. Zupełnie instynktownie odpowiada całym ciałem na bodziec (to tzw. faza holokinezy). Dłonie maluszka są zaciśnięte w piąstki, a kciuk schowany. Bardzo aktywny jest odruch chwytny, a dziecko jest w stanie chwycić palec rodzica i trzymać.

Jeśli dziecko jest głodne, rodzic z pewnością zauważy, że maluch szuka pożywienia. Bardzo dobrze jest to widoczne, gdy mama karmi piersią, a maluch poznaje i zaczyna kojarzyć zapach mamy z posiłkiem. Otwieranie ust, gwałtowne ruchy głową, ssanie piąstek, gdy uda się nimi przez przypadek trafić do buzi – to główne cechy odruchu szukania.

Jakie odruchy i pozycje towarzyszą w pierwszym miesiącu życia?

W pierwszym miesiącu życia pojawia się Odruch Moro, czyli kolejny bardzo ważny mechanizm w okresie noworodkowym. Na tym etapie składa się z dwóch faz: odrzutu ramion i wdechu, a następnie zgięcia i wydechu wraz z płaczem. Odruch ten pojawia się, gdy maluch musi się zmierzyć z gwałtownym bodźcem np. głośnym śmiechem czy włączonym światłem w pokoju. Jest to reakcją obronną małego organizmu na zagrożenie. 

Pozycja dziecka w pierwszym miesiącu życia jest zgięciowa. Co to znaczy? Kładąc malucha na plecach czy na brzuchu, jego stawy są w zgięciu i jest to podyktowane fizjologią. Głowa jest jeszcze bardzo niestabilna, ale maluch poradzi sobie z przekręceniem jej z jednego policzka na drugi w leżeniu na brzuchu.

Dziecko w pierwszym miesiącu życia ma bardzo dużą potrzebę bliskości i bycia z rodzicem. Bardzo wartościowy jest dla niego kontakt „skóra do skóry”. Nie tylko pozwala skolonizować skórę dziecka przyjazną florą bakteryjną ze skóry mamy i taty, ale uczy malucha zapachu rodzica. Przypomina bicie serca mamy z okresu ciąży, daje ciepło i poczucie bezpieczeństwa. Pierwsze takie przytulania mają niezwykłą wartość, szczególnie zaraz po porodzie. Pamiętając o nich w późniejszych tygodniach życia dziecka, pokazujemy mu, że jest dla nas ważne i że bardzo je kochamy. Więcej informacji na temat prawidłowej pielęgnacji maluchów znajdziesz w moim E-booku Podstawowa obsługa dziecka 0-3 miesiące. Instrukcja krok po kroku.

Warto wspomnieć o tym, że kamienie milowe pierwszego miesiąca życia to czas, kiedy maluch kieruje się instynktem i jest nieświadomy tego, co robi. Ten mechanizm pozwolił człowiekowi ewoluować i przetrwać przez tysiące lat. Dopiero wraz z rozwojem układu nerwowego, a co za tym idzie, funkcji poznawczych i psychomotorycznych, dziecko zacznie zachowywać się w sposób kontrolowany.

Kamienie milowe – drugi miesiąc życia dziecka

Dziecko, które skończyło dwa miesiące, weszło już w okres niemowlęctwa. Jego układ nerwowy i mięśniowy mocno się rozwija, więc nabywa sporo nowych umiejętności.

Podczas leżenia na brzuchu dziecko umie podnieść głowę, popatrzeć przed siebie i chwilę ją utrzymać. Zaczyna ćwiczyć podpór na przedramionach, a mięśnie karku i tułowia wzmacniają się stopniowo, dlatego maluch może coraz więcej czasu spędzać aktywnie w tej pozycji. Podejmuje pierwsze próby oderwania klatki piersiowej od podłoża. Dlatego tak ważne jest, aby było ono twarde i stabilne jak np. podłoga. Podniesienie ciężkiej głowy wciąż stanowi trudność dla dziecka, ale zdarza się, że na krótko jest w stanie utrzymać ją w linii środkowej ciała.

Ważna w drugim miesiącu życia jest pozycja szermierza. Jest ona sygnałem, że maluszek potrafi zatrzymać, a potem utrzymać na czymś wzrok przez chwilę. Jak ona wygląda? Dziecko leżąc na plecach, zwraca głowę w jedną stronę, jednocześnie po tej samej stronie prostując rękę i nogę. Z drugiej strony ciała ręka i noga są w zgięciu.

Maluszek zaczyna skupiać wzrok na twarzach i przedmiotach, widzi coraz wyraźniej, obraz jest ostrzejszy, ale nadal dominuje widzenie barwy czarnej i białej w dużych kontrastach. Dziecko reaguje na głos, odwraca się w stronę bodźca, zaczyna rozpoznawać bliskie osoby, ich głosy czy zapachy. Pojawiają się też pierwsze nieśmiałe i nieświadome uśmiechy. Płaczące i marudne dziecko uspokaja się w ramionach rodzica, lubi tulenie i kołysanie. Struny głosowe malucha zaczynają intensywniej się rozwijać, więc dziecko wydaje pierwsze gardłowe dźwięki. 

W trakcie zabawy chwyt malucha jest na tyle mocny, że potrafi utrzymać w dłoni grzechotkę, chociaż niezbyt jeszcze wie, co z nią należy zrobić. Dłoń jest nadal przeważnie zamknięta, ale kciuk wychodzi już z piąstki i powoli ustawia się przeciwstawnie.

Dla rodzica bardzo ważne jest to, że dziecko wyrastające z okresu noworodkowego zaczyna mniej spać, podobnie jak może zmniejszyć się liczba karmień. Okresy aktywności są coraz dłuższe, a dziecko potrafi domagać się zmian położenia, zwykle poprzez płacz i marudzenie.

Rozwój niemowlaka w 3 miesiącu życia

Skończone 12 tygodni zwiastuje koniec trudnego adaptacyjnego okresu w życiu malucha. Wyciszanie się kolek, powolna stabilizacja rytmu dobowego, prawidłowy rozwój malucha czy jego świadomy uśmiech na widok mamy i taty pozwalają cieszyć się z bycia rodzicem.

Dziecko zna już swoje otoczenie: łóżeczko, matę, rozpoznaje czy jest u siebie w domu. Poznaje bliskie mu osoby i bardzo uważnie je obserwuje. Zaczyna szukać kontaktu z ludźmi poprzez uśmiechanie się czy głużenie. Głośno daje do zrozumienia, że jest głodne czy niezadowolone. Interesuje się swoim otoczeniem: próbuje złapać wiszące nad nim zabawki. Bawi się rączkami i kieruje je do ust. Gdy coś wydaje mu się szczególnie atrakcyjne – kręci głową i wodzi za tym wzrokiem.

Trzymiesięczne niemowlę w leżeniu na plecach wyciąga swobodnie obie ręce w górę np. do ciekawej zabawki, a jego nogi są uniesione nad podłożem oraz zgięte w stawach biodrowych i kolanowych. Taka stabilna i swobodnie utrzymana pozycja pokazuje, że maluszek osiągnął równoważną pracę mięśni. Jest to niezwykle ważne na kolejnych etapach rozwoju. W czasie leżenia na brzuchu dziecko opiera się swobodnie na wewnętrznej stronie łokcia. Dłonie stają się powoli gotowe do zabawy, za to nogi spoczywają luźno na podłożu. Maluch leży stabilnie i nie wywraca się na boki, może swobodnie rozglądać się dookoła, poznając świat.

Kamienie milowe rozwoju dziecka i ich dokładna znajomość są bardzo ważne. Wiedząc, jakie nowe umiejętności kluczowe dla prawidłowego rozwoju powinny pojawić się w poszczególnych miesiącach życia dziecka, można zareagować w momencie wystąpienia nieprawidłowości i odchyleń od norm rozwojowych. Wczesna reakcja rodzica to szansa na prawidłowy rozwój dziecka 🙂 W następnym tekście opowiem o kolejnych miesiącach życia maluszka!

Zapraszam Cię również do zapoznania się z moimi wpisami o kamieniach milowych w dalszym rozwoju dziecka:

1. Kamienie milowe – 4-7 miesiąc życia
2. Kamienie milowe – 8-14 miesięcy życia